Noten lezen is niet moeilijk. Het principe is eenvoudig: noten staan als bolletjes óp of tússen 5 lijnen. Staat een noot hoger dan de vorige, dan is die toon ook hoger. Staat een noot lager dan de vorige, dan is die toon ook lager.
Toegegeven, voor sommige kinderen is het moeilijk, vooral als ze een dyslectische aanleg hebben. Maar er zijn genoeg oefeningen om het noten lezen leuker en gemakkelijker te leren. Ik gebruik voor mijn leerlingen de website www.virtuelelesruimte.nl waar honderden oefeningen op staan van niveau 1 tot 8. Leerlingen kunnen deze oefeningen thuis doen. Op deze manier hoeven we tijdens de pianoles minder tijd te besteden aan deze onderwerpen. Dat scheelt tijd en dus geld. De resultaten zijn heel goed.
Het notenschrift dat al eeuwen bestaat is de meest complete en gangbare manier om muzikale ideeën op papier te zetten. Er zijn wel eens andere muzieknotaties bedacht maar die bleken allemaal beperkt.
In sommige muziekpraktijken worden wel eens hulpmiddeltjes en andere systemen gebruikt om het noten lezen te vergemakkelijken. Die lijken in eerste instantie nuttig maar uiteindelijk wordt het leren noten lezen er niet makkelijker op.
Bijvoorbeeld
1. Ezelsbruggetjes
De noten op de lijnen (E-G-B-D-F) kun je onthouden met het ezelsbruggetje “Every Good Boy Deserves Food”. En de noten tussen de lijnen (F-A-C-E) met het woord “FACE.”
Het is al moeilijk om ezelsbruggetjes zélf te onthouden! Ze werken niet goed omdat je eerst de ezelsbrug moet toepassen alvorens de juiste noot te kunnen spelen. Je maakt dan dus eerst een onnodige omweg.
2. Cijfers
Boven iedere noot staat een cijfer. Die vertellen je welke vinger je moet spelen. De Thomson pianomethode gebruikt dit veelvuldig. Op deze manier leer je geen noten lezen maar cijfers. Het probleem hiermee is dat dit al gauw niet meer gebruikt kan worden omdat dezelfde toets door andere vingers gespeeld kan worden.
3. Stickers
Stickers plakken op de piano met de namen van de toetsen. Hierdoor leer je niet de duidelijke structuur van het toetsenbord (afwisselend 2 en 3 zwarte toetsen) herkennen. Het resulteert in een afhankelijkheid van het lezen van de stickers ipv direkt de noten te herkennen met de bijbehorende toets.
Op het gehoor spelen
Er zijn mensen die goed op het gehoor kunnen spelen. Dat is een fijne gave en het is leuk als je dat kunt. Maar het is maar één deel van het muziekmaken omdat je gebonden bent aan de liedjes die je kent en die je na wilt spelen.
Je leert vooral goed naspelen en je bent altijd afhankelijk van hóe en op welke manier iemand anders speelt. Er zijn ontelbare voorbeelden te noemen van stukken die je niet begrijpen kunt als je niet weet wat er staat.
Als je noten kunt lezen gaat er een wereld voor je open: er liggen duizenden prachtige stukken op je te wachten.
Spreken en Lezen
Iemand heeft me wel eens verteld dat je toch ook eerst leert praten voordat je leert lezen? Dat is helemaal waar. Praten is noodzakelijk voor overleving en dat gaat spelenderwijs. De hele dag om je heen hoort een jong kind gesprekken en gepraat. Dat gaat een kind kopiëren.
Leren lezen is moeilijker. Eerst leer je het alfabet, dan korte woorden en tenslotte hele zinnen. De eerste woorden gaan heel moeizaam, hortend en stotend. Omdat je dit dagelijks op school leert en thuis ook blijft lezen, oefen je iedere dag. Ook zie je ondertiteling op de tv en op straat wordt je bedolven onder woorden. Het menselijk brein heeft de niet uitroeibare neiging alles te lezen wat het ziet. Probeer maar eens naar een Nederlands sprekende film te kijken met Engelse ondertiteling, of zelfs met Nederlandse ondertiteling. Je zult de neiging om de ondertiteling niét te lezen moeten onderdrukken. En het is noodzakelijk om te kunnen lezen. Als je niet kunt lezen is je leven heel beperkt, je zult niet ver komen.
Zo is het ook met het leren noten lezen: eerst leer je het “alfabet”, dan “woorden” en dan hele “zinnen” en uiteindelijk hele mooie “boeken”. Het notenschrift is net zoals een taal.
Ik doseer het noten lezen met het spelen van leuke liedjes op het gehoor. De afwisseling is belangrijk en je traint je gehoor en het muzikale geheugen ermee.
Noten lezen is niet moeilijk, je moet het, net zoals alles, veel doen!
Marc Simons