Noten lezen is niet moeilijk. Het principe is eenvoudig: noten staan als bolletjes óp of tússen 5 lijnen. Staat een noot hoger dan de vorige, dan is die toon ook hoger. Staat een noot lager dan de vorige, dan is die toon ook lager.
Toegegeven, voor sommige kinderen is het moeilijk, vooral als ze een dyslectische aanleg hebben. Maar er zijn genoeg oefeningen om het noten lezen leuker en gemakkelijker te leren. Ik gebruik voor mijn leerlingen de website www.virtuelelesruimte.nl waar honderden oefeningen op staan van niveau 1 tot 8. Leerlingen kunnen deze oefeningen thuis doen. Op deze manier hoeven we tijdens de pianoles minder tijd te besteden aan deze onderwerpen. Dat scheelt tijd en dus geld. De resultaten zijn heel goed.
Het notenschrift dat al eeuwen bestaat is de meest complete en gangbare manier om muzikale ideeën op papier te zetten. Er zijn wel eens andere muzieknotaties bedacht maar die bleken allemaal beperkt.
In sommige muziekpraktijken worden wel eens hulpmiddeltjes en andere systemen gebruikt om het noten lezen te vergemakkelijken. Die lijken in eerste instantie nuttig maar uiteindelijk wordt het leren noten lezen er niet makkelijker op.
Bijvoorbeeld
1. Ezelsbruggetjes
De noten op de lijnen (E-G-B-D-F) kun je onthouden met het ezelsbruggetje “Every Good Boy Deserves Food”. En de noten tussen de lijnen (F-A-C-E) met het woord “FACE.”
Het is al moeilijk om ezelsbruggetjes zélf te onthouden! Ze werken niet goed omdat je eerst de ezelsbrug moet toepassen alvorens de juiste noot te kunnen spelen. Je maakt dan dus eerst een onnodige omweg.
2. Cijfers
Boven iedere noot staat een cijfer. Die vertellen je welke vinger je moet spelen. De Thomson pianomethode gebruikt dit veelvuldig. Op deze manier leer je geen noten lezen maar cijfers. Het probleem hiermee is dat dit al gauw niet meer gebruikt kan worden omdat dezelfde toets door andere vingers gespeeld kan worden.
3. Stickers
Stickers plakken op de piano met de namen van de toetsen. Hierdoor leer je niet de duidelijke structuur van het toetsenbord (afwisselend 2 en 3 zwarte toetsen) herkennen. Het resulteert in een afhankelijkheid van het lezen van de stickers ipv direkt de noten te herkennen met de bijbehorende toets.
Op het gehoor spelen
Er zijn mensen die goed op het gehoor kunnen spelen. Dat is een fijne gave en het is leuk als je dat kunt. Maar het is maar één deel van het muziekmaken omdat je gebonden bent aan de liedjes die je kent en die je na wilt spelen.
Je leert vooral goed naspelen en je bent altijd afhankelijk van hóe en op welke manier iemand anders speelt. Er zijn ontelbare voorbeelden te noemen van stukken die je niet begrijpen kunt als je niet weet wat er staat.
Als je noten kunt lezen gaat er een wereld voor je open: er liggen duizenden prachtige stukken op je te wachten.
Spreken en Lezen
Iemand heeft me wel eens verteld dat je toch ook eerst leert praten voordat je leert lezen? Dat is helemaal waar. Praten is noodzakelijk voor overleving en dat gaat spelenderwijs. De hele dag om je heen hoort een jong kind gesprekken en gepraat. Dat gaat een kind kopiëren.
Leren lezen is moeilijker. Eerst leer je het alfabet, dan korte woorden en tenslotte hele zinnen. De eerste woorden gaan heel moeizaam, hortend en stotend. Omdat je dit dagelijks op school leert en thuis ook blijft lezen, oefen je iedere dag. Ook zie je ondertiteling op de tv en op straat wordt je bedolven onder woorden. Het menselijk brein heeft de niet uitroeibare neiging alles te lezen wat het ziet. Probeer maar eens naar een Nederlands sprekende film te kijken met Engelse ondertiteling, of zelfs met Nederlandse ondertiteling. Je zult de neiging om de ondertiteling niét te lezen moeten onderdrukken. En het is noodzakelijk om te kunnen lezen. Als je niet kunt lezen is je leven heel beperkt, je zult niet ver komen.
Zo is het ook met het leren noten lezen: eerst leer je het “alfabet”, dan “woorden” en dan hele “zinnen” en uiteindelijk hele mooie “boeken”. Het notenschrift is net zoals een taal.
Ik doseer het noten lezen met het spelen van leuke liedjes op het gehoor. De afwisseling is belangrijk en je traint je gehoor en het muzikale geheugen ermee.
Noten lezen is niet moeilijk, je moet het, net zoals alles, veel doen!
In English:
Reading notes is not difficult. The principle is simple: notes are represented as dots on or between five lines. If a note is higher than the previous one, the pitch is higher as well. If a note is lower than the previous one, the pitch is lower.
Admittedly, for some children, it can be challenging, especially if they have a dyslexic predisposition. However, there are plenty of exercises to make note-reading more enjoyable and easier to learn. For my students, I use the website www.virtuelelesruimte.nl, which offers hundreds of exercises ranging from level 1 to 8. Students can practice these exercises at home. This way, we can spend less time on these topics during piano lessons, saving both time and money. The results are very promising.
The musical notation that has existed for centuries is the most complete and common way to put musical ideas on paper. While there have been alternative music notations proposed, they all proved to be limited. In some music practices, various aids and other systems are used to simplify note-reading. At first glance, these may seem useful, but in the end, they don’t make learning to read music any easier.
For instance:
1. Mnemonics
Mnemonics are used to remember the notes on the lines (E-G-B-D-F) with phrases like “Every Good Boy Deserves Food.” And the notes between the lines (F-A-C-E) with the word “FACE.” However, even mnemonics can be difficult to remember themselves. They don’t work well because you need to apply the mnemonic before you can play the correct note, creating an unnecessary detour.
2. Numbers
There are numbers written above each note, indicating which finger to use. The Thomson piano method frequently employs this technique. While it may help you play, you end up learning numbers instead of notes. The problem with this is that the same key can be played by different fingers.
3. Stickers
Placing stickers on the piano keys with the names of the notes can hinder recognizing the clear keyboard structure (alternating 2 and 3 black keys). It results in dependence on reading stickers rather than directly recognizing the notes and their corresponding keys.
Playing by ear
Some people have a talent for playing by ear, and that’s a wonderful skill to have. However, it’s only one part of making music since you’re bound to the songs you know and want to reproduce. You primarily learn to replicate well, and you’re always dependent on how and in what way someone else plays. There are countless examples of pieces that you won’t fully understand if you don’t know what’s written.
Being able to read music notes opens up a world of opportunities: there are thousands of beautiful pieces waiting for you.
Speaking and Reading
Someone once told me that you learn to speak before you learn to read, and that’s entirely true. Speaking is essential for survival and is acquired through play and daily interactions. A young child hears conversations and speech all around them, which they then imitate.
Learning to read is more challenging. You start with the alphabet, then short words, and eventually whole sentences. The first words are often a struggle, stuttered and stumbled. But because you learn to read daily at school and continue reading at home, you practice every day. You also see subtitles on TV, and words surround you in the outside world. The human brain has an almost insatiable desire to read everything it encounters. Try watching a Dutch-speaking movie with English subtitles, or even Dutch subtitles. You’ll find it difficult not to read the subtitles. The ability to read is necessary, and life becomes severely limited without it.
The same applies to learning to read music notes: first, you learn the “alphabet,” then “words,” then complete “sentences,” and ultimately, beautiful “books.” Musical notation is much like a language.
I balance note-reading with playing enjoyable songs by ear. Variation is crucial, as it trains your ear and musical memory.
Reading notes is not difficult; you just need to practice it, like anything else!